Μεγάλο ενδιαφέρον είχε το συνέδριο με τίτλο «Το πολιτιστικό απόθεμα και η λειτουργική αξιοποίηση του μνημειακού πλούτου των Πρεσπών», που διοργάνωσε ο Δήμος Πρεσπών με τη συνδρομή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φλώρινας, στις 16 και 17 Σεπτεμβρίου 2022, στον Λαιμό Πρεσπών. Το συνέδριο διοργανώθηκε στο πλαίσιο του έργου HOLYWATER, που χρηματοδοτείται από το Interreg Ελλάδα – και Σκοπίων.
Μετά την έναρξη των εργασιών από την Οργανωτική Επιτροπή του συνεδρίου, που αποτελούνταν από τον Ανδρέα Τσώκα, αρχαιολόγο ΕΦΑ Φλώρινας, τη Meri Stojanova Διευθύντρια του NI Institute and Museum Bitola και τον Μιχάλη Πετράκο, Γενικό Γραμματέα Δήμου Πρεσπών, ακολούθησαν οι χαιρετισμοί. Ο Δήμαρχος Πρεσπών, κ. Παναγιώτης Πασχαλίδης, τόνισε τη σημασία του μνημειακού πλούτου στην προσπάθεια του τόπου για τουριστική ανάπτυξη, ενώ ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Φλώρινας, κ. Σωτήρης Βόσδου, τόνισε την μοναδική συνύπαρξη των μνημείων πολιτισμού με το περιβάλλον των Πρεσπών. Στη συνέχεια ο Γεν. Δ/ντης ΠΔΜ, κ. Πασχάλης Οικονομίδης, αναφέρθηκε στα ζητήματα της τουριστικής ανάπτυξης και ο εκπρόσωπος του Δημάρχου Resen, κ. Krste Misalevski, τόνισε για άλλη μία φορά τους στενούς δεσμούς συνεργασίας μεταξύ των δύο όμορων δήμων, ενώ παραβρέθηκε και ο Γενικός Πρόξενος Μοναστηρίου, κ. Αλέξανδρος Βιδούρης, ο οποίος γνωρίζει πολύ καλά την περιοχή.
Ο κ. Δημήτρης Ασημακόπουλος, αρχαιολόγος της ΕΦΑ Φλώρινας, αναφέρθηκε στον γλυπτό διάκοσμο του Αγίου Αχιλλείου σε μία εισήγηση που παρουσίασε μία νέα ανάγνωση των μέχρι τώρα ευρημάτων και μία καινούρια θεώρηση πολλών στοιχείων του μνημείου. Πρέπει να τονιστεί ότι μέσα από τη συνεργασία των αρχαιολόγων της ΕΦΑ Φλώρινας, κ. Δημήτρη Ασημακόπουλου και κ. Ανδρέα Τσώκα, του αρχιτέκτονα κ. Αχιλλέα Στόιου και του 3D designer κ. Στέφανου Οικονόμου πραγματοποιήθηκε η ψηφιακή αναπαράσταση του μνημείου, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι στη συνέχεια του συνεδρίου παρουσιάστηκε εντυπωσιακό video με την αναπαράσταση της βασιλικής του Αγίου Αχιλλείου, καθώς και εφαρμογή εικονικής περιήγησης, με την οποία ο χρήστης μπορεί διαδραστικά να περιηγηθεί στο μνημείο όπως ήταν πριν 1000 χρόνια περίπου.
Ανάλογη παρουσίαση ψηφιακής αναπαράστασης και εφαρμογής εικονικής παρουσίασης έγινε και για το Νοσοκομείο των Ανταρτών στο Βροντερό, από τον αρχιτέκτονα – ιστορικό ερευνητή κ. Γιώργη Κολιόπουλο και τον 3D designer κ. Στέφανο Οικονόμου.
Οι αρχαιολόγοι της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, κα. Χριστίνα Μιχελάκη και κ. Μιχάλης Κοντός, αναφέρθηκαν στην καταγραφή και έρευνα των σπηλαίων της περιοχής των Πρεσπών, ενώ εκτενή αναφορά έκαναν στα ασκηταριά και τα δύο σπήλαια που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, γνωστά ως Σπήλαιο του Ζαχαριάδη και Νοσοκομείο των Ανταρτών.
Οι εκπαιδευτικές και ερευνητικές δράσεις του Α.Π.Θ. στην περιοχή των Πρεσπών, παρουσιάστηκαν από τον επίκουρο καθηγητή κ. Σοφοκλή Κωτσόπουλο, ενώ τονίστηκε ότι θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι δράσεις αυτές να συνεχιστούν και στις άλλες πλευρές των συνόρων προκειμένου να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για το σύνολο της περιοχής.
Η Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων κα. Φλώρα Καραγιάννη αναφέρθηκε στο έργο που πραγματοποιείται στην Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία, ενώ τόνισε την εργασία συντήρησης στον Άγιο Γεώργιο του Kurbinovo και την πολύ καλή συνεργασία που έχει με την Meri Stojanova, Διευθύντρια του NI Institute and Museum Bitola. Με τη σειρά της η κ. Stojanova αναφέρθηκε εκτενώς στις εργασίες ανάδειξης των μνημείων των Πρεσπών στα Σκόπια, ενώ σε δεύτερη παρέμβασή της παρουσίασε τη συντήρηση ναού που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του HOLYWATER. Αντίστοιχα, για την ελληνική πλευρά το έργο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φλώρινας στην περιοχή των Πρεσπών, παρουσιάστηκε από την κα. Χριστίνα Ζιώτα, αρχαιολόγο, Προϊσταμένη της ΕΦΑ Φλώρινας.
Στην παρέμβασή του ο κ. Σπυρίδων Αρσενίου, Συντονιστής της Κοινής Γραμματείας Interreg Ελλάδα και Σκοπίων, αναφέρθηκε στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, τα έργα που υλοποιούνται, αλλά και τους στόχους για την επόμενη προγραμματική περίοδο.
Από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Ε.Π. Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, η κα Φώφη Ζαγορίτου αναφέρθηκε όχι μόνο στα έργα που έχουν υλοποιηθεί στην περιοχή των Πρεσπών από τα προηγούμενα Επιχειρησιακά Προγράμματα, αλλά και στις δυνατότητες που παρέχονται στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου.
Η κα. Τριανταφυλλιά Γκώγκου από την Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Πρεσπών & Προστατευόμενων Περιοχών Δυτικής Μακεδονίας, αναφέρθηκε στο φυσικό περιβάλλον των Πρεσπών, ενώ η Ζένια Αναστασιάδου, από την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών παρουσίασε τις δράσεις του προγράμματος Poliprespa.
Το πρόγραμμα εισηγήσεων του συνεδρίου συνεχίστηκε με την παρουσίαση του έργου HOLYWATER και τις δράσεις του Δήμου Πρεσπών από τον συντονιστή κ. Γιώργο Μπλάγα και τις παρουσιάσεις του Δήμου Resen από την κα. Tatjana Seculoska και της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών από την κα. Ελένη Σολάκη. Τέλος, ο Γενικός Γραμματέας του Δήμου Πρεσπών κ. Μιχάλης Πετράκος, παρουσίασε τις βασικές κατευθύνσεις της προσέγγισης του Δήμου Πρεσπών για την αξιοποίηση του μνημειακού πλούτου της περιοχής των Πρεσπών και έκανε εκτενή αναφορά στη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ των δήμων της περιοχής των Πρεσπών.
Η επιτόπια επίσκεψη στην βασιλική του Αγίου Αχιλλείου και η παρουσίαση της εφαρμογής επαυξημένης πραγματικότητας (augmented reality) στους συνέδρους ήταν μία συναρπαστική εμπειρία για όσους εγκατέστησαν την εφαρμογή στα κινητά τους τηλέφωνα και μπόρεσαν να περιηγηθούν μέσα και έξω από το ναό βλέποντας πως ήταν κατά την περίοδο του τσάρου Σαμουήλ, ενώ ταυτόχρονα έβλεπαν τη σημερινή κατάσταση του μνημείου.
Είναι φανερό ότι τόσο η εικονική πραγματικότητα, όσο και η εφαρμογή επαυξημένης πραγματικότητας για τη βασιλική του Αγίου Αχιλλείου και για το Νοσοκομείο των Ανταρτών δημιουργούν τις συνθήκες για την καλύτερη ενημέρωση των επισκεπτών, τόσο για τα ίδια τα μνημεία όσο και την πολυκύμαντη ιστορία των Πρεσπών. Με τον τρόπο αυτό η επίσκεψη στην περιοχή αποκτά καινούρια δυναμική, πολύ περισσότερο δε αφού παραδοτέα του έργου αποτελούν και η δημιουργία επισκέψιμου χώρου, η κατασκευή εκπαιδευτικών παιχνιδιών, η δημιουργία εφαρμογής συστήματος πλοήγησης και χαρτογραφικού portal για το σύνολο του Δήμου Πρεσπών. Φωτογραφικό υλικό από τις εισηγήσεις και την επίσκεψη στο μνημείο, όπως επίσης και video των 3D αναπαραστάσεων και ψηφιακών περιηγήσεων
